Berkyaruk

Büyük Selçuklu İmparatorluğunun beşinci sultanı. Melikşah’ın büyük oğludur. Babasının ölümü üzerine
henüz çok küçük olan oğlu Mahmud, sultan ilan edildi. Ancak buna rıza göstermeyen vezir
Nizamülmülk ve taraftarları Rey şehrinde Berkyaruk’u tahta çıkarıp sultan ilan ettiler. Kardeşinin
kuvvetlerini Berucird mevkiinde bozguna uğratan Berkyaruk daha sonra kendisini tanımak şartıyla ona,
İsfehan ve Fars eyaletlerini devretti. Bu arada amcası Tutuş da harakete geçerek Musul’u ele
geçirmişti. Berkyaruk Tutuş’u yenerek Bağdat’a girdi ve adına hutbe okuttu. Mücadeleye devam eten
Tutuş, Halep, Harran ve Urfa’yı ele geçirerek tekrar Sultanın üzerine yürüdü. Zor durumda kalan
Berkyaruk, İsfehan’a kardeşi Mahmud’un yanına sığındı. Bu sırada Mahmud’un ölümü ile onun
kuvvetlerine de sahib oldu. Daha sonra Rey yakınlarında Tutuş’la giriştiği muharebeyi kazandı. Savaş
sırasında Tutuş’un öldürülmesi ile de ülke içerisinde birlik ve beraberliği sağladı.
Sultan Berkyaruk bundan sonra Anadolu ve Suriye’yi işgale başlayan haçlılar üzerine kuvvetler
sevketti. Ancak emirler arasındaki rekabetler ve Şii Fatımilerin aleyhte faaliyetleri sonucu, Haçlılara
karşı kesin bir zafer elde edemedi.
Bu arada Berkyaruk’un karşısına Gence Melik’i ve kardeşi Mehmed Tapar saltanat iddiasıyla çıktı.
Berkyaruk 1100 yılında Sefid-rud’da mağlup oldu ise de; Mehmed Tapar’ı arka arkaya dört defa
bozguna uğrattı. Ahlat’a sığınan Mehmet Tapar, buranın hükümdarı Sökmen’i ve Ani emiri Menuçehr’i
hizmetine alarak yeniden savaşa hazırlandı. Sultan Berkyaruk çok kan akdığını, memleketin harab,
emir ve askerlerin yorgun olduğunu, hazinenin boş kaldığını, vergilerin tahsil edilemez bir hale geldiğini
ve nihayet İslam düşmanlarına fırsat verildiğini beyan ederek, gönderdiği bir elçi ile, kardeşini barışa
ikna etti. Böylece 1104’te Azerbaycan’da Sefid-rud hudut olmak üzere Kafkasya’dan Suriye’ye kadar
bütün vilayetler Mehmed Tapar’da kalmak ve Bağdat'ta hutbe Berkyaruk namına okunmak şartıyla, bir
antlaşmaya varıldı.
Selçuklu İmparatorluğu iki devlete ayrılmak suretiyle Türkiye ile birlikte üç Selçuk sultanı meydana
çıktı. Lakin bu durum çok kısa sürdü. Zira Berkyaruk vücutça hasta olduğu için, 1104 yılında yirmi altı
yaşında öldü.Sultan Berkyaruk, ülkesini düşünen ve milletinin refahı için çalışan bir kimse idi. Ancak
kardeş kavgalarının hem de birlik ve beraberliğe en muhtaç olunduğu bir döneme rastlaması
Berkyaruk’u çok üzmüştü. Buna rağmen fırsat buldukça Haçlı kuvvetleri üzerine asker sevk etmekten
ve onlara darbeler vurmaktan geri kalmadı.