Beyheki

Meşhur hadis ve fıkıh alimi. İsmi Ahmed bin Hüseyin, künyesi Ebu Bekir'dir. Nişabur'un Beyhek
kasabasından olduğu için Beyheki diye meşhur olmuştur. Beyhek kasabasına bağlı Hüsrevcird
köyünde 994 (H. 384) senesinde doğdu, 1066 (H. 458)da Nişabur'da vefat etti.
Küçük yaşta ilim tahsiline başlayan Beyheki zekasının keskinliği, hafızasının kuvveti, öğrendiği şeyler
üzerindeki arzusu ve ilim öğrenmekteki ihlası ile hocalarının dikkatlerini üzerine topladı. Beyheki;
Horasan, Bağdat, Kufe ve Mekke gibi ilim merkezlerinde zamanın alimlerinden akli ve nakli ilimleri
tahsil etti. Yüzden fazla hocadan hadis öğrendi. Ebü'l-Feth Nasır bin Muhammed Ümeri'den fıkıh
ilmini, Hakim'den hadis ilmini, İbn-i Fürek'ten kelam ilmini, Ebu Ali Rodbari'den tasavvuf ilmini öğrendi.
Büyük alim oldu, kendisine ilmin minaresi denildi. Pekçok alim yetiştirdi. Şeyhülislam Ebu İsmail
el-Ensari, Zahir bin Tahir, Ebu Abdullah el-Feravi, oğlu İsmail bin Ahmed onun yetiştirdiği
alimlerdendir. Kelam ilminde Ehl-i sünnet itikadına büyük hizmetler yaptı. Çeşitli ilimlerde bilhassa
hadis, fıkıh ve kelam ilmine ait binden ziyade eser yazdı. Horasan'da hadis ilminde onun izni olmadan,
o icazet (diploma) vermeden kimse hadis ilminden söz edemezdi. Şafii fıkhı öğretmesi için Nişabur'a
çağrıldı. Her ne kadar memleketine dönmek istediyse de 9 Nisan 1066 (H. 10 Cemazilevvel 458)da
vefat etti. Cenazesi yakın olan Beyhek kasabasına götürüldü.
İlim ve fazilette yüksek bir zat olan Beyheki, devamlı okur, araştırır, tasnif eder, eserlerini öğrencilerine
okutur, ilimle meşgul olur, fakirliğe sabreder, halinden hiç şikayet etmezdi. Az yer az içerdi. Kırk dört
yaşından sonra vefatına kadar otuz sene bayram günleri hariç devamlı oruç tutmuştur.
Beyheki'nin kitaplarında bildirdiği hadis-i şeriflerden bazıları:
Yabancı bir kız görüp de, Allahü tealanın azabından korkarak başını ondan çeviren kimseye
Allahü teala ibadetlerin tadını duyurur.
Eshabım gökteki yıldızlar gibidir, hangisine uyarsanız hidayet bulursunuz.
Ümmetimden bazı kimseler meydana çıkacak ve bunlara Rafızi denecektir. Bunlar
Müslümanlıktan ayrılacaklardır.
Eserleri:
1) Es-Sünen-ül-Kübra: Hadis-i şerif kitabı olup, on cilttir. Eshab-ı kiram ve Tabiinin isimleri, senet ve
ravileri içerisine alan bir fihristi vardır. 2)Es-Sünen-üs-Sugra: İki cilttir. 3)Kitabü'l-Esma ves-Sıfat: İki
cilttir. 4)Delail-ün-Nübüvve: Üç cilttir. 5)Menakıb-üş-Şafi, 6)Marifet-üs-Sünen vel Asar: Eser dört
cilttir. 7)Şu'ab-ül-İman, 8)Et-Tergib vet-Terhib, 9)Kitab-üz-Zühd-il-Kebir, 10) El-Ba'sü ven-Nüşur,
11)Fedail-üs-Sahabe, 12)El-Medhal iles-Sünen-il-Kübra, 13)El-Mebsut, 14) El-Adab, 15)El-İtikad
ala Mezheb-is-Selefi Ehl-is-Sünneti vel-Cema'a, 16)Ahkam-ül-Kur'an.