Ceberti

On sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda yaşamış târihçi. İsmi Abdurrahmân bin Hasan’dır. Aslen
Habeşistan’ın Cebert bölgesinden olduğu için, Cebertî diye meşhûr olmuştur. Dedeleri yedi nesilden
beri Mısır’a yerleşmiş olup, Kâhire’de El-Ezher Câmiinde ders vermişler, birçok âlim yetiştirmişlerdir.
Babası Ezher Medresesinde hey’et (astronomi) âlimi idi. 1753 (H. 1168) senesinde Kâhire’de doğdu.
1822 (H. 1237) senesinde vefât etti.
Mekke-i mükerreme ve Medîne-i münevverede ilim tahsil eden Cebertî, Kâhire’deki Ezher
Üniversitesinden mezun oldu. Aynı üniversitede ders vermeye başladı. Mısır’ın Fransızlar tarafından
işgâl edilmesi sırasında, Napolyon Bonaparte, Cebertî’yi Mısır idâresi için kurulan âyan ve eşrâf
dîvânına âzâ (üye) tâyin etti. Bu devre sona erince, Osmanlı Devletinin Mısır vâlisi Kavalalı Mehmed
Ali Paşa tarafından Saray muvakkitliğine tâyin edildi. Mısır târihiyle ilgili eserler yazdı. 1822 (H. 1237)
senesinde Kâhire’ye dönerken Şubia yolunda öldürüldü.
Eserleri:
1. Acâib-ül-Âsâr fît-Terâcim vel-Ahbâr: Târih-i Cebertî adıyla da bilinen bu eserinde, 1688-1821
târihleri arasındaki olayları anlatmıştır. 1791 senesinden sonra yazmaya başladığı bu eser, Mısır târihi
için önemli bir kaynaktır. Cebertî bu târihi hazırlarken, ihtiyarların hâtıralarından, devlet vesîkalarından,
mezâr kitâbelerinden faydalandı. Kendi devrindeki hâdiseleri de kendi görüş ve hâtıralarına dayanarak
yazdı. Bu eserin sosyolojik değeri yüksektir.
2. Muzhir-üt-Takdîs bi-Zihâbi Devlet-il- Fransis: Bu eserinde Fransız işgâl devrini anlatmıştır. 1958
senesinde iki cilt hâlinde basılmış olan bu eser, iki defâ Türkçeye tercüme edilmiş, ikinci tercüme,
Târih-i Mısır adıyla basılmıştır.